Handbal is een dynamische en snelle teamsport die fysieke inspanning en samenwerking vereist. Er bestaan verschillende vormen van handbal, zoals zaalhandbal, veldhandbal, beachhandbal, straathandbal, mini-handbal, studentenhandbal en recreantenhandbal. Elke vorm heeft zijn eigen specifieke regels. Dit artikel bespreekt de regels van handbal, met speciale aandacht voor de rol van de keeper en de doelgebiedregels, en gaat ook in op andere aspecten van het spel.
Geschiedenis van Handbal
De oorsprong van handbal ligt in Duitsland. Max Heiser gaf de sport de eerste spelregels in 1917. Deze regels werden officieel vastgelegd door de turnbond onder de naam ‘Bestimmungen für die Abhaltung des Handbalspieles für die Damenabteilungen des Berliner Turnrathes’. Handbal was in eerste instantie bedoeld voor vrouwen, als uitbreiding van de gymnastiek. Later gingen ook mannen de sport beoefenen. De Duitse manier van handbal spelen vormt de basis voor de internationale sport. De spelregels zijn een combinatie van basketbal, korfbal en voetbal. Handbal kwam naar Nederland via een uitwisseling tussen Hamburgse en Berlijnse turnverenigingen. In Groningen werd de basis gelegd voor het Nederlandse handbal. Aanvankelijk werd de sport op een aangepast voetbalveld gespeeld, met teams van 11 spelers. Het eerste landskampioenschap in Nederland vond plaats in 1930, en in 1935 werd de eerste interland tegen Duitsland gespeeld in Den Haag. In datzelfde jaar kreeg handbal een eigen bond: het Nederlands Handbal Verbond.
Algemene Spelregels
Een handbalteam bestaat uit maximaal 14 spelers, waarvan er 7 op het veld staan: 6 veldspelers en 1 doelverdediger (keeper). Wisselen tussen veld- en wisselspelers is toegestaan via een vliegende wissel, die plaatsvindt aan de wissellijn. Een speler die ongeoorloofd over de wissellijn gaat, begaat een wisselfout, wat resulteert in een vrije worp voor de tegenpartij en een tijdelijke uitsluiting van de overtredende speler. In sommige wedstrijden wordt de keeper gewisseld voor een extra veldspeler om de aanval te versterken, vooral aan het einde van een wedstrijd bij een gelijke stand.
Speeltijd
Een normale handbalwedstrijd bestaat uit twee helften van 30 minuten. Bij jeugdhandbal kan de speeltijd korter zijn. Als er een winnaar bepaald moet worden, bijvoorbeeld bij bekerwedstrijden, worden er bij een gelijkspel na de reguliere speeltijd twee verlengingen van elk 5 minuten gespeeld. Als er dan nog geen winnaar is, wordt de wedstrijd beslist door 7-meterworpen. Beide teams wijzen 5 spelers aan die om de beurt een 7-meterworp nemen. Als de stand na 10 worpen nog gelijk is, worden er opnieuw 5 spelers gekozen die blijven gooien totdat er een winnaar bekend is.
Speelveld
Handbal wordt gespeeld op een veld van 40 x 20 meter met verschillende lijnen die de grenzen en zones aangeven:
Lees ook: Alles over het WK Handbal voor Vrouwen
- Zij- en achterlijnen: Markeren het einde van het veld.
- Middellijn: Verdeelt het veld in twee gelijke helften.
- Doelgebied: Een halve cirkel met een straal van 6 meter rondom het doel, waar alleen de keeper mag komen.
- Vrijeworplijn: Een gestippelde lijn op 9 meter van het doel.
- 7-meterlijn: Een lijn waarvandaan de 7-meterworpen worden genomen.
- Wissellijn: Een lijn van 4,5 meter aan beide zijden van de middellijn, waar de wissels plaatsvinden.
Bal
De handbal is gemaakt van kunststof en leer, en de grootte varieert afhankelijk van de leeftijd en het geslacht van de spelers. Herenteams gebruiken een bal met een omvang van 58-60 cm en een gewicht van 425-475 gram, terwijl damesteams een bal gebruiken met een omvang van 54-56 cm en een gewicht van 325-375 gram. De bal wordt vaak behandeld met hars om de grip te verbeteren, hoewel dit niet altijd is toegestaan in sporthallen vanwege de plakkerige sporen die het kan achterlaten.
Stappen en Dribbelen
Een speler mag de bal maximaal drie seconden vasthouden als hij stilstaat en mag maximaal drie stappen zetten met de bal in de hand. Na elke drie stappen moet de bal stuiteren. Het is toegestaan om de bal herhaaldelijk te tippen.
Aanval
Spelers mogen de bal met de handen, armen, hoofd, bovenbeen, romp of knie werpen, vangen of stoppen. Het is niet toegestaan om de bal met de onderbenen of voeten te spelen. Het afpakken van de bal van een tegenstander is toegestaan met een open hand, maar het slaan van de bal uit de hand van een tegenspeler wordt als een fout beschouwd.
De Keeper en het Doelgebied
De keeper speelt een cruciale rol in handbal. De keeper mag zich vrij bewegen binnen het doelgebied, dat wordt gemarkeerd door de 6-meterlijn. Binnen dit gebied heeft de keeper speciale privileges om de bal te verdedigen en te voorkomen dat de tegenstander scoort.
Doelgebiedregels
- Betreden van het doelgebied door veldspelers: Veldspelers mogen het doelgebied niet betreden. Als een veldspeler het doelgebied betreedt, krijgt de tegenpartij een vrije worp. Een uitzondering hierop is wanneer een speler na een schot op doel in het doelgebied terechtkomt, zonder de intentie te hebben om de keeper te hinderen.
- Verdedigen door de keeper: De keeper mag alle delen van zijn lichaam gebruiken om de bal te stoppen, inclusief voeten en benen. Het is echter niet toegestaan om opzettelijk een veldspeler te schoppen of te slaan.
- Verlaten van het doelgebied door de keeper: De keeper mag het doelgebied verlaten, maar zodra hij dit doet, wordt hij beschouwd als een veldspeler en moet hij zich aan dezelfde regels houden als de andere spelers. Dit betekent dat hij bijvoorbeeld niet met de bal in zijn hand het doelgebied weer mag betreden.
- Uitworp: Wanneer de bal over de achterlijn gaat en dus uit is, mag de keeper de uitworp nemen. Deze worp wordt uitgevoerd vanuit het doelgebied.
Specifieke Situaties
- 7-meterworpen: Bij een 7-meterworp staat de keeper op de doellijn, tussen de doelpalen. Hij mag niet van de lijn komen voordat de bal is losgelaten door de speler die de worp neemt.
- Blessures: Als de keeper geblesseerd raakt, mag hij worden vervangen door een andere speler. Er mag ook een time-out worden aangevraagd om de keeper te behandelen.
Fouls, Overtredingen en Straffen
Een foul is het onsportief belemmeren van een speler door vastgrijpen, omklemmen, stoten of vasthouden. Een foul wordt meestal bestraft met een vrije worp voor het benadeelde team. De scheidsrechter kan een gele kaart geven als waarschuwing. Een tweede overtreding die een gele kaart oplevert, wordt bestraft met een uitsluiting van 2 minuten, waarbij het team met een speler minder verder moet spelen. Na een tweede uitsluiting volgt een rode kaart, wat betekent dat de speler is gediskwalificeerd en niet meer mag worden vervangen. Bij agressief of ernstig onsportief gedrag kan een speler direct een rode kaart krijgen.
Lees ook: Oliveo Handbal Heren 1: Alles wat je moet weten
Worpen
- Beginworp: De eerste worp van de wedstrijd, genomen vanuit het midden van het veld.
- Vrije worp: Toegekend na een fout van de tegenpartij.
- Inworp: Wordt genomen vanaf de zijlijn waar de bal over de lijn is gegaan.
- Uitworp: Wordt genomen door de keeper nadat de bal over de achterlijn is gegaan.
- 7-meterworp: Een vrije worp vanaf de 7-meterlijn, toegekend bij een overtreding die een duidelijke scoringskans belemmert.
Time-out
Een time-out is verplicht bij een tijdelijke uitsluiting, een diskwalificatie na een rode kaart, een fluitsignaal van de tijdwaarnemer, overleg tussen scheidsrechters, een wisselfout of te veel spelers op het veld. De scheidsrechter kan ook een time-out geven bij invloeden van buitenaf, een blessure, een bal die het plafond raakt, het vertragen van de worp, of het weggooien van de bal.
Passief Spel
Passief spel is het vertragen van het spel zonder intentie om aan te vallen. De scheidsrechter geeft een waarschuwingssignaal, waarna het aanvallende team actie moet ondernemen. Anders volgt een vrije worp voor de tegenpartij. Voorbeelden van passief spel zijn het vertragen van de wedstrijd in de laatste minuten met een kleine voorsprong, of het vertragen van de wedstrijd door een team met een speler minder.
Hoe Speel je Handbal?
Handbal wordt gespeeld op een veld van 40 bij 20 meter met twee teams van 7 spelers. Het doel is om de bal in het doel van de tegenstander te krijgen. Elk team bestaat over het algemeen uit 6 veldspelers en 1 doelverdediger, maar een team kan er ook voor kiezen om tijdelijk met 7 veldspelers te spelen.
- Vind een vereniging en team: Sluit je aan bij een team om de sport te leren en het sociale aspect te ervaren.
- Zorg voor de juiste materialen: Zorg voor goede sportschoenen en de juiste sportkleding.
- Ken de regels: Zorg dat je de regels van handbal kent voordat je begint.
Handbalvormen
- Zaalhandbal: De meest gespeelde vorm, waarbij de basisregels van handbal gelden.
- Beachhandbal: Een variant die op het strand wordt gespeeld, met aangepaste regels.
- Rolstoelhandbal: Een aangepaste vorm van handbal voor mensen met een lichamelijke beperking, waarbij teams van 4 tegen 4 spelen.
Regels voor de Jeugd
De regels voor jeugdhandbal zijn aangepast aan de leeftijd van de spelers. De speeltijd, de grootte van de bal en de teamgrootte variëren per leeftijdscategorie.
| Categorie | Leeftijd | Speeltijd | Gewicht wedstrijdbal | Omtrek bal | Maat |
|---|---|---|---|---|---|
| Senioren Heren | 19+ | 2 × 30 minuten | 425 - 475 gram | 58 - 60 cm | 3 |
| Senioren Dames | 19+ | 2 × 30 minuten | 325 - 375 gram | 54 - 56 cm | 2 |
| A-jeugd Heren | 17-18 jaar | 2 × 30 minuten | 425 - 475 gram | 58 - 60 cm | 3 |
| A-jeugd Dames | 17-18 jaar | 2 × 30 minuten | 325 - 375 gram | 54 - 56 cm | 2 |
| B-jeugd Heren | 15-16 jaar | 2 x 25 minuten | 325 - 375 gram | 54 - 56 cm | 2 |
| B-jeugd Dames | 15-16 jaar | 2 x 25 minuten | 325 - 375 gram | 54 - 56 cm | 2 |
| C-jeugd Heren | 13-14 jaar | 2 x 25 minuten | 325 - 375 gram | 54 - 56 cm | 2 |
| C-jeugd Dames | 13-14 jaar | 2 x 25 minuten | 325 - 375 gram | 54 - 56 cm | 2 |
| D-jeugd | 11-12 jaar | 2 × 20 minuten | 290 - 330 gram | 50 - 52 cm | 1 |
| E-jeugd | 9-10 jaar | 2 × 20 minuten | 290 - 330 gram | 50 - 52 cm | 1 |
| F-jeugd | 7-8 jaar | 2 × 15 minuten | max. 300 gram | 46 - 48 cm | 0 |
Beach Handball Regels
Beach handball is een snelle en spectaculaire variant van handbal die op het strand wordt gespeeld. De regels zijn aangepast om het spel dynamischer en aantrekkelijker te maken.
Lees ook: Hemelvaart Handbal: Programma en Meer
- Speelveld: Het speelveld is kleiner dan bij zaalhandbal, meestal 27 x 12 meter.
- Teams: Een team bestaat uit 4 spelers, inclusief de keeper.
- Scoren: Speciale acties, zoals een pirouette of een vlieger, leveren dubbele punten op.
- Keeper: De keeper mag als veldspeler meedoen aan de aanval.
- Fair Play: Fair play en spectaculaire acties worden aangemoedigd.
Rolstoelhandbal
Rolstoelhandbal is een aangepaste vorm van handbal voor mensen met een lichamelijke beperking. Hieronder een aantal belangrijke spelregels:
- Teams spelen 4 tegen 4.
- Je mag de bal niet met je rolstoel verdedigen.
- Je mag nooit inrijden op een ander.
- 3x pushen binnen 3 seconden, dan binnen 3 sec vervolgen met dribbelen.
- Dribbelen mag tot schouderhoogte, dus je mag de bal niet voor je uit opgooien om snelheid te maken.
- Als je de bal vastpakt, moet je binnen 3 seconden overspelen of op doel gooien.
- Deze acties mogen ook uitgevoerd worden door eerst te dribbelen en dan 3x pushen binnen 3 sec.
- Na laatste wielcontact start de 3-secondenregel om over te spelen of op doel te gooien.
tags: #handbal #keeper #blokkeren #doelgebied #regels