Voetbal is een intensieve en dynamische sport die veel vraagt van spieren, gewrichten en coördinatie. Niet voor niets behoren voetbalblessures tot de meest voorkomende sportblessures in Nederland. Toch hoeft blessureleed geen vanzelfsprekend onderdeel te zijn van jouw voetbalcarrière, of je nu speelt in het amateurvoetbal of op hoog niveau. De Koninklijke Nederlandse Voetbalbond (KNVB) speelt een cruciale rol in het bevorderen van de gezondheid en het welzijn van voetballers, onder meer door blessurepreventieprogramma's en de ondersteuning van het Voetbal Medisch Centrum (VMC). Dit artikel belicht de verschillende aspecten van blessurepreventie in het voetbal, met de focus op de rol van fysiotherapie en de initiatieven van de KNVB.
Het Voetbal Medisch Centrum KNVB
Het Voetbal Medisch Centrum (VMC) van de KNVB is een belangrijk onderdeel in de sportmedische begeleiding van voetballers in Nederland. Het team medewerkers is de drijvende kracht achter het Voetbal Medisch Centrum KNVB. De sportartsen en fysiotherapeuten leveren elk hun bijdrage om de sportmedische begeleiding van individuele sporters en teams zo goed mogelijk te laten verlopen. Het SMC is een FIFA Medical Center of Excellence en ligt op het KNVB-terrein te Zeist. Het SMC streeft de best mogelijke zorg na voor sporters en sportmedische begeleiding.
Kernteam van het VMC:
Het VMC KNVB beschikt over een team van ervaren sportartsen en fysiotherapeuten, waaronder:
- Edwin Goedhart: Werkzaam als medisch manager op het SMC KNVB sinds 2013. Teamarts van het Nederlands elftal sinds 2012.
- Janet Frederiks: Werkzaam op het SMC KNVB sinds 2006. Teamarts van het nationaal vrouwenelftal van 2006 tot en met 2013 en diverse jeugdteams van 2006 tot heden. Sinds 2009 verantwoordelijk voor de sportmedische begeleiding van de arbitrage Betaald Voetbal en het Talenten Traject.
- Melanie Inklaar: Sinds 2013 werkzaam op het SMC KNVB. Teamarts van het Nederlands elftal voor spelers onder 18 jaar en het Nederlands zaalvoetbalteam.
- Karin Thijs: Van 2010 tot 2013 teamarts van diverse nationale jongens en meisjes jeugdelftallen en sinds 2013 teamarts van het Nederlands vrouwenelftal. Daarnaast bezig met een promotieonderzoek naar (preventie van) blessures in het vrouwenvoetbal.
- Ricardo de Sanders: Sportfysiotherapeut en Manueel Therapeut. Sinds 2008 werkzaam als manager van de afdeling fysiotherapie en als fysiotherapeut bij het Nederlands elftal. Daarvoor ook werkzaam voor onder andere FC Utrecht en Ajax.
- Niels Veldman: Sportfysiotherapeut en Manueel Therapeut. Werkzaam op het SMC KNVB sinds 2010. Daarvoor zestien jaar bij FC Utrecht gewerkt. Verantwoordelijk voor de sportmedische revalidatie van de voetballers en voetbalsters op het hoogste niveau.
- Raymond Meijer: Sportfysiotherapeut en Manueel Therapeut. Werkzaam op het Sportmedisch Centrum sinds december 2004. Actief bij Onder 16 en het Nederlands elftal.
- Christiaan Kruiswijk: Sportfysiotherapeut. Is vanaf 2002 werkzaam op het SMC KNVB. Waarnemend hoofd afdeling fysiotherapie en verantwoordelijk voor de reguliere praktijk. Heeft diverse nationale (jeugd)teams begeleid en is vanaf 2013 fysiotherapeut van Jong Oranje.
- Kim Blewanus: Sportfysiotherapeut en Manueel Therapeut. Werkzaam bij het SMC KNVB sinds 2003. Teamfysiotherapeut van het Nederlands vrouwenelftal en diverse jeugdteams.
- Manon van den Boogaard: Sportfysiotherapeut bij de KNVB sinds 2018, daarvoor actief in een reguliere praktijk en de complexe orthopedische revalidatie. Bij het VMC verantwoordelijk voor de revalidatie van zowel top- als breedtesporters voornamelijk binnen het voetbal. Daarnaast ook actief in teambegeleiding voor de nationale jeugdteams voor het vrouwen- en meisjesvoetbal.
- Danielle Schaap: Sportfysiotherapeut en manueeltherapeut . Werkzaam bij het VMC van de KNVB sinds 2012. Bij het VMC verantwoordelijk voor de revalidatie van sporters en fysiotherapeut van de Oranje Leeuwinnen.
Diensten van het VMC:
Iedereen die kampt met blessures of andere klachten die met sporten samenhangen, kan terecht op het Voetbal Medisch Centrum (SMC). De (sport)fysiotherapeuten van het Voetbal Medisch Centrum (VMC) zijn gespecialiseerd in het behandelen van acute en chronische blessures van spieren, pezen, gewrichten en gewrichtsbanden, die zijn ontstaan tijdens of door het sporten. Vooral met blessures die veel voorkomen in het voetbal hebben de fysiotherapeuten ervaring. De sportarts stelt in een consult een aantal vragen over de klacht en doet vervolgens een uitgebreid onderzoek van het bewegingsapparaat (gewrichten, spieren en pezen). Zo nodig wordt aanvullend onderzoek verricht zoals bijvoorbeeld echografie. De sportarts geeft vervolgens, aan de hand van de bevindingen, adviezen om op een verantwoorde wijze zo goed en snel mogelijk weer fit te worden en te blijven.
Mocht het nodig zijn, dan kunnen de sportartsen van het VMC gebruikmaken van een netwerk van specialisten, die veel sporters behandelen en kennis hebben over specifieke sportblessures. Voor een consult kan een afspraak gemaakt worden bij de sportarts. Hiervoor is een verwijzing nodig van de huisarts nodig. Hiervoor is een verwijzing nodig van de behandelend medisch specialist of huisarts. Verzekerden met een collectiviteit van NOC*NSF, werkgeversorganisatie in de sport of een sportbond krijgen een vergoeding voor een meekijkconsult in het AV-pakket 'Extra pakket Sport'.
Lees ook: Strijdvaardigheid Dames 1: Op naar de Playoffs
De rol van de sportfysiotherapeut
De fysiotherapeut behandelt ook andere blessures die een belemmering vormen bij het sporten. Zo komt de sporter zo goed en snel mogelijk weer op het gewenste niveau. Kort na het ontstaan van een blessure kan iedereen terecht bij een fysiotherapeut, maar ook in een later stadium of voor en na een operatie. De fysiotherapeut kan het gehele revalidatietraject begeleiden, inclusief de veldrevalidatie.
Behandeltraject:
De eerste afspraak bij een fysiotherapeut bestaat uit twee onderdelen: een vraaggesprek waarin de fysiotherapeut vragen stelt over de klachten en een onderzoek van het bewegingsapparaat. Bij het onderzoek stelt de fysiotherapeut vast waar de oorzaken van de klachten zitten. Samen met de geblesseerde sporter bespreekt de fysiotherapeut het behandeltraject. Alle vervolgafspraken worden voorafgegaan door een evaluatie, waarna bekeken wordt of er aanpassingen nodig zijn in het revalidatieprogramma. Zodoende stellen de fysiotherapeuten van het VMC KNVB een op maat gesneden individueel behandeltraject samen voor iedereen.
Revalidatiefaciliteiten:
Het VMC KNVB beschikt over een unieke en complete praktijk voor fysiotherapie met uitgebreide revalidatie- en testfaciliteiten gebaseerd op de nieuwste inzichten en geschikt voor de breedte- en topsporter. Op het VMC kunnen functionele revalidatietrainingen, kracht- en cardiotrainingen plaatsvinden, evenals sportspecifieke revalidatie in de sporthal en op de kunst- en natuurgrasvelden. In de beginfase van bepaalde revalidatietrajecten (bijvoorbeeld bij voorste kruisbandletsels, breuken, kraakbeenschade, achillespees- of spierscheuringen) kunnen sporters tevens gebruik maken van het revalidatiezwembad met jetstream en verstelbare bodem, of van de anti-zwaartekrachtloopband (AlterG), om zo sneller op het oude niveau terug te kunnen komen. Binnen het VMC zijn er diverse testen mogelijk binnen de revalidatie. Op de afdeling zijn aanwezig; Biodex, DynStable, Nordboard, Vicon systeem, hoptesten middels Smartspeed, ForceVelocityProfiel en het Inmotio Systeem voor veldanalyse. Deze testen worden onder andere gebruikt voor de Return To Play testen. De RTP testen zijn ook mogelijk voor revaliderende sporters van buitenaf. Vraag uw fysiotherapeut voor de voorwaarden.
Veelvoorkomende voetbalblessures en preventie
Tijdens trainingen en wedstrijden maak je explosieve sprints, plotselinge wendingen en krachtige schoten. Dit belast met name de knieën, enkels en hamstrings. Veel voetbalblessures ontstaan door overbelasting, onvoldoende voorbereiding of technische fouten. Denk aan spierblessures, kruisbandletsels, enkelverstuikingen of overbelaste pezen. Een goede warming-up is essentieel om blessures te voorkomen. Toch zien wij in de praktijk dat deze stap vaak wordt overgeslagen of te globaal wordt uitgevoerd. Personal trainers en fysiotherapeuten zetten in op dynamische warming-up programma’s, aangepast aan het voetbalspel. Zo worden de juiste spiergroepen geactiveerd en voorbereid op snelle bewegingen en contactsituaties.
Naast mobilisatie en activatie is gerichte krachttraining belangrijk voor preventie. Door de hamstrings, quadriceps en core stability te versterken, worden knieën en enkels beter ondersteund tijdens wendbare bewegingen. Bij Eleven Movement analyseren we voetbalbewegingen, coördinatie en spierbalans. Op basis daarvan stellen we persoonlijke trainingsschema’s op, waarbij kracht en lenigheid systematisch worden opgebouwd. Blessurepreventie stopt niet bij het voorkomen van klachten. Ook wanneer je al te maken hebt gehad met een blessure, is het belangrijk om niet alleen te focussen op herstel, maar ook op preventieve aanpassingen in je training. Een deskundig sportmedisch onderzoek en begeleiding tijdens je revalidatie zorgen ervoor dat je verantwoord terugkeert op het veld - en sterker dan voorheen.
Lees ook: Preventie van blessures bij waterpolo
Personal training is hierbij de schakel tussen herstel en prestaties. Voetbalfit blijven vraagt meer dan techniek en inzet. Met begeleiding van een fysiotherapeut of personal trainer werk je gericht aan blessurepreventie. Via persoonlijk advies, een op maat gemaakt trainingsschema en aandacht voor jouw zwakke schakels voorkom je terugkerende klachten en bouw je aan een sterkere, veerkrachtige speler.
Kim Blewanus: Een voorbeeld van expertise binnen de KNVB
Manueel- en sportfysiotherapeut Kim Blewanus is werkzaam bij het Sportmedisch Centrum (SMC) van de KNVB en hoofd van de paramedische staf van het Nederlands Vrouwenvoetbal elftal. Kim volgde haar studie algemene fysiotherapie aan de Hogeschool van Amsterdam. Al tijdens haar studie was zij betrokken bij de medische begeleiding van (top)sporters, door stages bij AFC Ajax en werkzaamheden bij de districtselftallen van de KNVB. Sinds 2003 is zij afgestudeerd en werkzaam bij het SMC KNVB.
Kim is primair verantwoordelijk voor het verzorgen van paramedische teambegeleiding van nationale selecties van de KNVB en de begeleiding van revaliderende (top)sporters op het centrum (in nauwe samenwerking met de afdeling sportgeneeskunde). Zij heeft de afgelopen jaren o.a. de medische begeleiding verzorgd bij het Nederlands vrouwenelftal en diverse jongens en meisjes jeugd elftallen en tijdens diverse eindtoernooien (zoals het EK Vrouwen 2009, 2013 & 2017 en het WK Vrouwen 2015 en 2019). Aanvullend op haar reguliere opleiding tot fysiotherapeut heeft zij de SOMT master opleidingen manueel therapie (2008) en sportfysiotherapie (2012) met succes afgerond. Deze verdiepingen in haar vakgebied stellen haar nog beter in staat om met (top)sporters te werken; enerzijds om met specifieke technieken functionele stoornissen snel op te kunnen lossen, anderzijds om revalidatieprogramma’s goed op de sporter en diens specifieke belasting/ wensen aan te kunnen passen.
Kim heeft veel ervaring met de behandeling van knie- en enkelletsels, aangezien dit veel voorkomende blessures zijn in het (vrouwen)voetbal. Met name het voorste kruisband (VKB) letsel is een zeer frequent voorkomende blessure. Wetenschappelijk onderzoek heeft uitgewezen dat VKB-letsel 2 tot 3 keer vaker voorkomt bij vrouwen dan bij mannen. Iets wat Kim vanuit haar praktijkervaring kan onderschrijven. Kim begeleidt de geblesseerde sporter vanaf het moment van optreden van de blessure tot op het moment van terugkeer naar de sport. Aandacht voor de mentale aspecten waar een (top)sporter mee te maken krijgt tijdens zijn of haar revalidatie, is een van haar sterke kanten. Zo zal Kim de sporter blijven overtuigen en motiveren om de doelstelling, namelijk volledig herstel dan wel terugkeer naar minimaal het oude sportniveau, te behalen.
Naast een gedegen revalidatie besteedt Kim ook uitgebreid aandacht aan het voorkomen van het (hernieuwd) optreden van deze blessure. De kans op een nieuw VKB-letsel van zowel de aangedane knie als de niet-aangedane knie neemt immers toe na het initiële letsel. Tijdens haar revalidatieprogramma’s op het SMC wordt derhalve gescreend op beïnvloedbare risicofactoren om waar nodig extra aandacht en/of specifieke oefeningen toe te passen.
Lees ook: Passie en Kritiek NAC Breda Ultras
Meekijkconsulten en samenwerking
Hiermee willen we enerzijds de topsportrevalidatie en de recreatiesportrevalidatie dichter naar elkaar toe brengen. Het geeft aan beide kanten nieuwe inzichten. En anderzijds kan het een positieve boost geven aan een revalidatietraject voor de klant. Heel veel mensen sporten in hun vrije tijd en beleven daar plezier aan. Helaas ontstaan er soms als gevolg van het sporten blessures. Voor de begeleiding en behandeling van sportblessures zijn in het hele land (sport)fysiotherapeuten beschikbaar. Maar af en toe loopt een behandeltraject anders dan voorzien. Er is vergoeding opgenomen voor één meekijkconsult bij musculoskeletale klachten. Het meekijkconsult is alleen voor gecontracteerde fysiotherapeuten. Gedurende het behandeltraject van een (sport)blessure kan eenmalig kennis en expertise aangevraagd worden van een topsportfysiotherapeut van de High Performance fysiotherapeuten van TeamNL. Bijvoorbeeld op het Sportmedisch Centrum Papendal of bij 1 van de landelijke uitvoeringspartners van NOC*NSF. Voor voetbalblessures is er ook vergoeding van een meekijkconsult door het Voetbal Medisch Centrum van de KNVB in Zeist.
tags: #fysio #voetbal #knvb #blessurepreventie