Hockey, een sport die wereldwijd wordt beoefend, kent een rijke en gevarieerde geschiedenis. Hoewel vaak geassocieerd met landen als Nederland, India en Pakistan, hebben ook Frankrijk en België een belangrijke rol gespeeld in de ontwikkeling van deze sport. Dit artikel duikt in de geschiedenis van hockey in deze twee landen, waarbij de nadruk ligt op de vroege ontwikkelingen, belangrijke figuren en de huidige status van de sport.
De Oorsprong van Hockey: Een Wereldwijd Fenomeen
Voordat we ingaan op de specifieke geschiedenis van hockey in Frankrijk en België, is het belangrijk om de algemene oorsprong van de sport te begrijpen. Er zijn aanwijzingen dat een vorm van hockey al duizenden jaren geleden werd gespeeld in verschillende culturen over de hele wereld.
- Perzië: Meer dan 5000 jaar geleden speelden rijke Perzen een spel dat veel lijkt op polo. De minder rijke mensen, zoals kinderen en arbeiders, maakten kortere stokken, zodat ze het spel gewoon op de grond konden spelen.
- Griekenland: Uit een opgraving die halverwege de 20e eeuw werd gedaan in Athene, is gebleken dat uit polo weer andere speelvormen met stok en bal ontstonden. Zo speelden de Grieken 478 jaar vóór Christus het spel Horn, ook met stok en bal.
- Romeinen: De Romeinen speelden ook een soort hockey op het strand. Maar in plaats van een bal gebruikten ze een echte mensenschedel!
- Afrika: Lang geleden werd in Afrika door de Bahukastam een spel gespeeld dat thepu heette. De stokken die de mensen gebruikten, waren gemaakt van takken uit palmbomen.
- Egypte: In het oude Egypte werd een spel gespeeld waarvan de naam lijkt op hockey; hocksha. Ook hierbij gebruikten de mensen gesneden palmboomtakken en een harde bal.
- Amerika: De Azteken, een oude Indianenstam in Amerika, speelden een soort hockey tegen andere stammen. De ballen waren van hout gemaakt en de stokken van dierenbotten. De Mapuche-Huilliche Indianen van de Araucana-stam speelden een spel om te laten zien dat ze de strijd met een ander volk aandurfden. Dit spel heette chueca.
- Ierland: Ook in onze jaartelling werd in Ierland een spel met stok en bal gespeeld, dat later de naam hurley (of baire) kreeg. Het spel is voortgekomen uit de Keltische cultuur en wordt nog altijd gespeeld in Ierland.
- Frankrijk: In Frankrijk speelden de mensen crosse, een balspel met een kromme stok met een dikker uiteinde, op een veld van ongeveer 300 meter lang. Meestal speelden twee dorpen uit de buurt tegen elkaar. Halverwege de 18e eeuw werd dit spel niet meer gespeeld.
- Engeland: Toen Hendrik II in Engeland regeerde, ging men daar ook het Ierse hurley spelen. De Engelsen gaven het spel een andere naam, kappan. In de 17e eeuw veranderde de naam in bandy. Bandy werd gespeeld op harde stranden of op ijsvlakten. Bandy dat op ijs werd gespeeld, heette ook wel hockey on ice, en werd al snel populair, ook in de rest van Europa.
Het moderne hockey, zoals we dat nu kennen, is echter ontstaan in Engeland in de 19e eeuw. Van daaruit verspreidde de sport zich naar andere delen van de wereld, waaronder Frankrijk en België.
Vroege Ontwikkelingen in België
De geschiedenis van het Belgische hockey is nauw verbonden met de opkomst van sportclubs in de late 19e en vroege 20e eeuw. Net als in veel andere Europese landen, werd hockey in België aanvankelijk beoefend door de elite en de gegoede burgerij.
- Royal Beerschot THC: Een van de oudste hockeyclubs van België, opgericht in 1899 in Antwerpen. De club was een multisportclub, waar naast hockey ook polo, paardenjacht, cricket, rugby, tennis en atletiek werden beoefend.
- Royal Léopold Club: Opgericht rond 1900 in Ukkel, ten zuiden van Brussel. Ook Royal Léopold is een multisportclub en staat bekend als recordhouder met veertien landstitels bij de dames en zevenentwintig titels bij de heren.
Fernand de Montigny, een meervoudig olympisch kampioen, speelde een belangrijke rol in de vroege ontwikkeling van het Belgische hockey. Hij kwam uit een rijke familie in Antwerpen en was actief als schermer, schaatser, hockeyer en ijshockeyer. De Montigny won zes olympische medailles en ontwierp het olympisch stadion van Antwerpen, waar in 1920 de Olympische Spelen werden gehouden.
Lees ook: De impact van Griezmann op het Franse elftal
In 1910/1911 werd de Belgische hockeybond, toen de Association de Hockey de Belgique, opgericht. In dat jaar speelde België de eerste hockeyinterlands. Het gemengde team van Beerschot, met De Montigny, speelde zowel in het mannenteam als het gemengde team, dat bestond uit zes mannen en vijf vrouwen.
België greep met De Montigny bij de eigen Olympische Spelen in Antwerpen (1920) brons in het mannenhockey. De Belgen wonnen met 3-2 van Frankrijk, verloren met 5-2 van Denemarken en werden op het natuurgras in Antwerpen met liefst 12-1 vernederd door de Britten, die olympisch kampioen werden. Het zou tot 2007 duren voordat het Belgische mannenhockey weer een medaille zou winnen.
Hockey in Frankrijk: Een Minder Bekend Verhaal
Hoewel Frankrijk een lange geschiedenis kent van balspelen met stokken, zoals crosse, heeft hockey nooit dezelfde populariteit bereikt als in België of andere Europese landen. De focus lag meer op andere sporten, zoals voetbal en rugby. Toch heeft ook Frankrijk een rol gespeeld in de internationale hockeygeschiedenis. Zoals eerder genoemd, speelde België in 1920 een wedstrijd tegen Frankrijk op de Olympische Spelen.
De Groei van Hockey in België in de 21e Eeuw
In de 21e eeuw heeft het Belgische hockey een enorme groeispurt doorgemaakt. Het aantal hockeyers is gestegen van 17.000 in 2005 naar 48.000 eind 2018. Deze groei is te danken aan verschillende factoren:
- Toegankelijkheid: Oud-international Marc Coudron, sinds 2005 voorzitter van de Belgische hockeybond, wilde hockey toegankelijker maken voor het grote publiek.
- Succes: Het Belgische nationale team heeft de afgelopen jaren veel succes gehad, met als hoogtepunt het winnen van het wereldkampioenschap in 2018.
- Verandering van karakter: Het snobistische karakter van de sport is deels verdwenen, wat een van de factoren kan zijn geweest van de groeispurt.
Een goed voorbeeld van de groei van hockey in België is de oprichting van de Antwerpse hockeyclub Olympia in 2016, de club waar het EK hockey in augustus wordt gespeeld.
Lees ook: Uitgebreide Gids Rugby Clearance
Culturele Aspecten en de Franse Taal
De Franse taal speelt nog steeds een rol in het Belgische hockey, vooral bij de oudere generatie en bij clubs in Vlaams gebied, zoals Beerschot, Herakles (Antwerpen) en Gantoise (Gent). Dit heeft te maken met de oude gegoede burgerij, die liever Frans spreekt. Ook van het huidige Belgische nationale team komen veel spelers uit een Vlaams gebied, maar werd er toch thuis Frans gesproken.
Het Hockeyveld en de Uitrusting
Om hockey te kunnen spelen, zijn er een aantal basisbenodigdheden. Het hockeyveld heeft een rechthoekige vorm van 91 meter lang en 55 meter breed. Alle grenzen worden aangegeven met een witte lijn van ongeveer 7,5 cm breed. De lange lijnen heten zijlijnen en de korte lijnen heten achterlijnen. Het deel van de achterlijn dat tussen de doelpalen loopt, heet de doellijn. Op het veld zijn twee cirkels, twee 23-meterlijnen en een middenlijn. Op 6,4 meter van beide doelen ligt een 15 cm dikke stip.
Om te kunnen hockeyen, heb je natuurlijk een stick nodig. De eerste hockeysticks waren heel hard en helemaal niet te buigen, omdat ze uit één stuk hout werden gemaakt. Veel houten sticks die we nu in Nederland gebruiken, worden in India en Pakistan gemaakt. Tot een paar jaar geleden werden er ook aluminium sticks verkocht, maar omdat bij een breuk van deze stick de haak nog wel eens scherpe punten had, werd de haak een levensgevaarlijk projectiel. Daardoor zijn aluminium sticks omstreeks 1998 verboden. Tegenwoordig word veel gebruik gemaakt van kunststofsticks. Voordeel van zo´n kunststofstick is dat alle stick hetzelfde zijn doordat ze uit een mal komen, dus je hebt niet zoals bij houten sticks last van nerven, wat vaak een breuk veroorzaakt.
Vroeger speelden mensen met alles wat rond was. Rond 1950 werd met een bal van kurk gespeeld of met ballen van paardenhaar met een buitenlaagje van kurk of leer. Tegenwoordig gebruiken we allerlei kunststofballen die soms worden gevuld om het juiste gewicht te krijgen. Een wedstrijdbal weegt tussen de 156 en 163 gram. De omtrek van de bal ligt tussen de 22,4 cm en 23,5 cm. De buitenkant van de bal is meestal glad.
Spelregels en Omgangsregels
Een veldhockeywedstrijd duurt 2 x 35 minuten en wordt gespeeld door twee teams met ieder elf spelers. De wedstrijd wordt geleid door twee scheidsrechters leiden de wedstrijd. DE regels hebben nogal wat weg van het voetbal. Een beginslag wordt op de middenlijn genomen. Wanneer een van de teams een doelpunt heeft gescoord, neemt het andere team weer een beginslag. Er kan alleen worden gescoord wanneer de aanvallende partij de bal in de cirkel van de tegenstander heeft aangeraakt. Als de bal met de voet wordt aangeraakt en word het spel hierdoor gehinderd is er sprake van shoot en mag de tegenpartij vrij uitslaan. Dit zijn de belangrijkste spelregels. Maar behalve deze spelregels gelden bij hockey ook zogenaamde omgangsregels waaraan spelers zich moeten houden, zodat ze zich op het veld netjes en sportief gedragen. Is dit niet het geval kunnen er waarschuwingskaarten worden gegeven door de scheidsrechter. Er bestaat een groene kaart (dit is alleen een waarschuwing met verder geen gevolgen). Een gele kaart (hierbij moet je 5 minuten van het veld af en een geldboete).
Lees ook: Hoeveel sterren Frankrijk?
Jeugdhockey in Nederland: Een Vergelijking
Hoewel dit artikel zich richt op Frankrijk en België, is het interessant om een korte vergelijking te maken met het jeugdhockey in Nederland. In Nederland is jeugdhockey georganiseerd in verschillende leeftijdscategorieën:
- E-jeugd: Voor 1 oktober nog geen 10 jaar.
- D-jeugd: Voor 1 oktober nog geen 12 jaar (groep 7). 1e jaars D jeugd spelen 8 tegen 8 op een half hockeyveld. D11-tal: 2e jaars D (groep 8) 11-tal op een heel veld.
- C-jeugd: Voor 1 oktober nog geen 14 jaar (brugklas).
Ijshockey in Nederland: Een Korte Uitstap
Hoewel dit artikel over veldhockey gaat, is het interessant om kort stil te staan bij de geschiedenis van ijshockey in Nederland. Amsterdam beschikt sinds 1934 over een openlucht kunstijsbaan. In 1937 heeft Den Haag de primeur met de Haagse overdekte kunstijsbaan (Hokij). De hoofdstad kon niet achterblijven - vanaf 1940 ligt er een ijsvloer in de Apollohal. Tilburg krijgt in 1938 zijn eerste openlucht ijsbaan. In de periode tot aan de tweede wereldoorlog spelen de clubs tegen elkaar en tegen buitenlandse teams. In 1938 en 1939 strijden A.IJ.H.C., H.H.IJ.C. en T.IJ.S.C. om de Nestor Cup: H.H.IJ.C. wint het eerste jaar, het tweede jaar gaat de beker naar A.IJ.H.C. Internationaal spelen A.IJ.H.C. en H.H.IJ.C. om de Lippens Cup, de voorloper van de West-Europacup en de Cup International.
Tribunes met Geschiedenis: De Ganzenvijver
Een bijzonder voorbeeld van een tribune met een rijke geschiedenis is De Ganzenvijver, de stokoude tribune van Royal Racing Club de Bruxelles. De Ganzenvijver is rond 1903 gebouwd en is de eerste tribune van Europa die met gewapend beton is gebouwd. Hier is ook de eerste Europese voetbalinterland gespeeld, in 1904. België speelde tegen Frankrijk, een duel dat in 3-3 eindigde. Sinds 1948 is De Ganzenvijver geen voetbaltribune meer, maar een hockeytribune.
tags: #frankrijk #belgie #hockey #geschiedenis