Hockey is in Nederland een populaire sport, met de Koninklijke Nederlandse Hockey Bond (KNHB) die ruim een kwart miljoen leden telt. Echter, binnen de hockeywereld kampt men met een uitdaging: een onevenredige verdeling tussen het aantal jongens en meisjes dat de sport beoefent. Dit artikel onderzoekt de problematiek van de jongensschaarste in de hockeywereld, de onderliggende oorzaken en mogelijke oplossingen, met speciale aandacht voor de rol van straatcultuur en de methodiek om jongens te boeien en te binden.
De Scheve Verhouding: Een Probleem in de Hockeywereld
De cijfers van de KNHB tonen duidelijk aan dat jongens ondervertegenwoordigd zijn in de hockeyjeugd, met slechts 30% van de leden. Vooral kleine en middelgrote clubs ondervinden hinder van deze scheve verhouding. Hockey verandert in toenemende mate in een sport die voornamelijk door meisjes wordt beoefend, wat de mogelijkheid om voldoende jongensteams te vormen in gevaar brengt.
Jurgen Bastiaansen, bestuurslid van Hockeyclub Pijnacker (HCP), een club van middelgroot formaat, bevestigt dit probleem: "Nog even en wij kunnen als hockeyclub geen jongensteams meer vormen." HCP heeft momenteel 9 jongensteams tegenover 29 meisjesteams.
Gevolgen van de Jongensschaarste
Het tekort aan jongens heeft diverse consequenties voor hockeyclubs. Het bemoeilijkt het creëren van complete teams, wat resulteert in kleine teams of teams met jongens van verschillende leeftijden en niveaus. Dit niveauverschil kan leiden tot spanningen binnen teams en vermindert het spelplezier. Bastiaansen verzucht: "We zouden veel liever teams creëren op basis van niveau, maar helaas hebben we geen andere keus op dit moment."
In sommige gevallen is de schaarste zo groot dat verenigingen zoals Reeuwijk-Bodegraven en Gouda hun teams hebben samengevoegd om jongens toch de mogelijkheid te bieden om te hockeyen. Deze teams spelen afwisselend in het uittenue van de ene of de andere club, en de trainings- en wedstrijdlocatie rouleert per week. Dergelijke maatregelen stimuleren jongens mogelijk om direct bij grotere clubs te gaan spelen in plaats van bij kleinere regionale verenigingen.
Lees ook: Perfecte basketbalschoenen voor jonge spelers
Mogelijke Oorzaken van het Tekort
Tijdens een webinar van de KNHB werden verschillende oorzaken van het tekort aan jongens behandeld:
- Meisjes-imago: Hockey heeft momenteel een meisjes-imago, waardoor jongens de sport mogelijk niet stoer vinden.
- Populariteit van voetbal: Voetbal is populairder en toegankelijker voor jonge jongens, en heeft een grotere aanwezigheid op sociale media.
- Familiesport: Hockey wordt vaak gezien als een familiesport, wat drempels kan opwerpen voor jongens uit minder bevoorrechte milieus.
De Rol van Straatcultuur
De straatcultuur kan een rol spelen in de keuze van jongens om wel of niet te gaan hockeyen. De straatcultuur is vaak een masculiene cultuur met mannelijke waarden als zelfpromotie, geldingsdrang en sterke competitiegerichtheid. In de straatcultuur geldt een duidelijke hiërarchie waarbij de onderlinge constante strijd om gezaghebbende posities zorgt voor voortdurende krachtmetingen. Je kunt in de onderlinge hiërarchie stijgen door lef, een imponerend uiterlijk, hardheid, criminaliteit of gewonnen vechtpartijen. Er is weinig ruimte voor gevoeligheden, het openlijk tonen van emoties, twijfel en empathie. Dit in tegenstelling tot onze vrij feminiene Nederlandse maatschappij met waarden als zorgzaamheid, zelfexpressie en het openlijk uiten van emoties.
Jongens die zich sterk identificeren met de straatcultuur, voelen zich wellicht minder aangetrokken tot de hockeysport, die wellicht als minder ‘macho’ wordt ervaren. Bovendien kan de taalbarrière een rol spelen, aangezien jongeren in de straatcultuur vaak een andere wijze van communiceren hebben, waarbij het taalgebruik doorspekt is met invloeden uit andere culturen.
Het is cruciaal om te erkennen dat er een verschil is tussen cosmetische en intrinsieke straatcultuur. Jongeren voor wie de cultuur een cosmetische waarde heeft, kunnen makkelijker switchen tussen verschillende leefstijlen. Voor de intrinsieke groep is de straatcultuur hun enige levensstijl. De dominantie en ‘harde’ masculiene cultuur kan leiden tot sociale exclusie en problematiek, zoals alcohol- en drugsgebruik en crimineel gedrag.
Oplossingen: Boeien en Binden van Jongens
De KNHB is actief bezig met het zoeken naar oplossingen om meer jongens aan te trekken en te behouden voor de sport. Er is een groot onderzoek gestart naar het boeien en binden van jongens binnen de sport.
Lees ook: Competitie voor jonge voetballers Brabant
Wat werkt?
- Positieve berichtgeving: MHC Uitgeest zag het aantal jongens op de club groeien door positieve berichtgeving rondom hun jongensteams in regionale media.
- Laagdrempelige kennismaking: HV Dorsteti weet meer jongensleden te werven door middel van een jaarlijks knotshockeytoernooi voor basisscholen.
- Urban Hockey: De KNHB heeft Urban Hockey ontwikkeld, een methodiek die hockeytrainers toepassen om jongens sneller een gevoel van succes te laten beleven. De methodiek haakt in op levels, battles en challenges.
- Co-creatie: Het is essentieel om te cocreëren met jongens en aan te sluiten bij hun belevingswereld. "Dat is mét, door en voor! Je moet cocreëren, aansluiten bij hun belevingswereld. Dan zie je wat ze willen doen," aldus Boukje Smeets.
- LEGO Serious Play: De LEGO Serious Play methode, waarbij het ‘denken met de handen’ centraal staat, kan worden ingezet om inzicht te krijgen in hoe we beter kunnen aansluiten bij de ontwikkelingskenmerken van jongens.
Boukje Smeets, hockeytrainer en expert op het gebied van jongenshockey, benadrukt het belang van het aansluiten bij de ontwikkelingskenmerken van jongens om hen te boeien en te binden. Voor de hockeybond heeft dat bijvoorbeeld geresulteerd in Urban Hockey.
De Hockey Foundation: Een Springplank voor Kinderen uit Lage Inkomenswijken
De Hockey Foundation zet zich in om kinderen uit lage inkomenswijken naar de hockeyvereniging te begeleiden. Sporten kan een doel op zichzelf zijn, maar binnen een Hockey Foundation vereniging wordt sport met name ingezet als middel om een bijdrage te leveren aan uiteenlopende sociale doelstellingen. Door middel van hockey in verenigingsverband en een programma gericht op lifeskills zorgt de Hockey Foundation ervoor dat kinderen zich sportief, sociaal, emotioneel en gedragsmatig beter kunnen ontwikkelen.
Het aangaan van relaties met kinderen die structureel aan het Hockey Foundation programma deelnemen is zowel een persoonlijk als een professioneel proces, waar steeds actief aan moet worden blijven werken. De Hockey Foundation heeft een werkwijze ontwikkeld voor het sportpedagogisch verenigingskader dat aan de slag gaat met specifieke pedagogische vragen van de kinderen en de club.
Inclusie en Ouderparticipatie: Sleutels tot Succes
De Hockey Foundation benadrukt het belang van een actieve beleidsvoering om inclusief te zijn en drempels weg te werken die deelname aan het verenigingsleven in de weg staan. Op een inclusieve vereniging voelen zowel bestaande leden als nieuwe leden uit de buurttrajecten zich welkom.
Ouderparticipatie is een gevorderde vorm van betrokkenheid waar een vereniging niet zonder kan. Het levert zowel de kinderen als de vereniging een hoop voordelen op. De Hockey Foundation introduceert een participatieladder met verschillende niveaus van ouderbetrokkenheid en -participatie.
Lees ook: Gemengd hockey: wat je moet weten
Hulpmiddelen voor Verenigingen
De KNHB heeft een 11-stappenplan ontwikkeld voor verenigingen om aan de slag te gaan met de werving en behoud van jeugdleden. Eén van de mogelijkheden om deze specifieke doelgroep te behouden voor de vereniging, is het aanbieden van flexibele vormen van hockey en lidmaatschappen.
Veel verenigingen organiseren voor de seizoensstart een ouderavond. Met de toolkit Welkom op het hockeyveld wil de KNHB verenigingen ondersteunen bij het organiseren van een ouderavond. De toolkit bevat een PowerPoint presentatie en het boekje Welkom op het hockeyveld, dat na afloop van de ouderavond aan ouders kan worden meegegeven. De KNHB biedt ook een basisenquête aan die verenigingen kunnen uitzetten onder hun leden om te weten wat er ‘leeft’.