Rugby Union, in het kort rugby, is een dynamische balsport die zijn oorsprong vindt in de Rugby School in Engeland. Volgens de overlevering nam een jonge heer tijdens een schoolwedstrijd football de bal (oorspronkelijk een opgeblazen varkensblaas omhuld met leer) in zijn handen en rende ermee naar het doel van de tegenstander. Deze speler, William Webb Ellis, wordt algemeen beschouwd als de grondlegger van deze sport. Rugby stond in Engeland oorspronkelijk bekend als Rugby Football. De regels zijn in de loop der jaren aanzienlijk veranderd en worden nog steeds vrijwel jaarlijks aangepast om de sport veilig en aantrekkelijk te houden. Rugby is een van de meest populaire veldsporten ter wereld. Twee teams van 15 spelers spelen een wedstrijd van twee keer 40 minuten. Tijdens het spel proberen de spelers een ovale bal over de tryline van de tegenstander te drukken of tussen de palen te schoppen om punten te scoren. Spelers mogen de bal dragen of schoppen.
In 1886 werd de International Rugby Football Board (IRFB) opgericht, die in 1997 werd omgedoopt tot International Rugby Board (IRB). De organisatie is gevestigd in Dublin. De IRB stelt de spelregels vast (in de rugbywereld ‘laws’ genoemd) en organiseert wereldkampioenschappen (sinds 1987). Sinds 1995 is de sport professioneel. Daarvoor werd er niet betaald. De spelers moesten hun eigen kop koffie na de wedstrijd betalen, maar bier was gratis. Dankzij deze houding behoren de rugbybonden tot de rijkste sportbonden ter wereld. Naast Rugby Union is er ook Rugby League. Rugby League splitste zich in 1895 af van Rugby Union. Het was toen de professionele rugbyvariant, met 13 in plaats van 15 spelers. Tegenwoordig worden beide varianten professioneel gespeeld. Bij Rugby League zijn de tackles anders, omdat het gevecht om de bal stopt zodra een speler met de bal getackeld is. Dit resulteert in een ander spelpatroon.
De basis van het rugbyveld
De palen staan op de doellijn, met de achterlijn erachter. Het gebied tussen deze lijnen is het doelgebied, waar een try kan worden gedrukt. Voor de doellijn ligt het verdedigingsvak, dat zich uitstrekt tot de 22-meterlijn. In dit vak bevindt zich een onderbroken lijn op 5 meter van de achterlijn, waar spelhervattingen niet mogen plaatsvinden; deze worden teruggeplaatst naar de 5-meterlijn. Tussen de 22-meterlijn en de middellijn bevindt zich de onderbroken 10-meterlijn, die op 10 meter van de middellijn ligt en bij de aftrap moet worden gepasseerd. Het veld bevat ook lijnen in de lengterichting, waaronder de zijlijn met onderbroken lijnen op 5 en 15 meter afstand.
Spelregels en tactieken
Bij rugby wordt gebruikgemaakt van een ovale bal, anders dan de puntiger bal van American football. Een speler met de bal (de baldrager) mag worden getackeld door een tegenstander, maar andere spelers mogen niet worden gehinderd (obstruction). Een tackle houdt in dat de tegenstander naar de grond wordt gebracht met behulp van armen en handen, waarbij hoofd of nek niet mogen worden geraakt (high tackle). Een speler wordt geacht getackeld te zijn als een knie of hoger lichaamsdeel de grond raakt. De baldrager moet dan onmiddellijk de bal afgeven, anders kan dit worden bestraft (holding the ball). De tackelaar moet de getackelde speler de ruimte geven om de bal af te staan. Na een tackle ontstaan er twee buitenspellijnen aan de uiterste lichaamsgrens aan beide zijden. Spelers moeten zich aan hun eigen kant van deze lijnen opstellen. De enige manier om naar de kant van de tegenstander te gaan, is over de getackelde speler heen vanaf de eigen kant. De grenzen van deze doorgang worden gevormd door de lichaamsgrenzen van de spelers die bij de tackle betrokken zijn. Een baldrager heeft het recht om na een tackle nog één beweging te maken voordat hij de bal afgeeft.
Na de tackle gaat de strijd om de bal verder, vaak resulterend in een ruck, een soort ‘meute’ van staande spelers die elkaar de ruimte betwisten. Het is niet de bedoeling om op de getackelde spelers te duiken. Wat ontstaat lijkt op een scrum, soms een loose scrum genoemd. Spelers duwen tegen elkaar om de positie boven de bal te bemachtigen. De getackelde speler brengt de bal meestal naar zijn eigen kant, waardoor het voor zijn teamgenoten makkelijker is om de bal te beschermen. Spelers die bij een ruck betrokken zijn, moeten zich aan de ruck binden door fysiek contact te maken. De buitenspellijnen van de tackle worden door de ruck verder uitgebreid, waarbij de fysieke grenzen van de betrokkenen de lijnen bepalen. Spelers die niet aan de ruck gebonden zijn, moeten zich achter de laatste voet van hun teamgenoot in de ruck opstellen en de buitenspellijn respecteren. In een ruck mag geen speler de bal met de hand aanraken (hands in ruck), maar de bal mag wel met de voeten worden teruggebracht (rucking the ball) om te voorkomen dat de tegenpartij erbij kan.
Lees ook: De iconische nummer 10
Als een baldrager wordt aangevallen maar niet naar de grond wordt gebracht, ontstaat een maul. Net als bij een tackle ontstaan er buitenspellijnen voor, achter en naast de maul. Teamgenoten moeten met elkaar gebonden blijven om deel uit te maken van de maul. Het team in balbezit probeert de bal naar de achterste teamgenoot in de maul te brengen. Als een maul tot stilstand komt en de bal er niet snel genoeg uitkomt, wordt het spel hervat met een scrum.
Spelhervattingen: Scrum en Line-out
Een scrum (kort voor scrummage) is een veelvoorkomende spelhervatting. Het kan worden gezien als een geordende ruck, waarbij acht spelers van elk team in een vaste formatie tegenover elkaar staan en proberen door duwen in balbezit te komen. De bal wordt in de scrum gebracht door de scrum half. Spelers mogen alleen duwen met de schouders boven de heupen. Het is niet toegestaan om een scrum naar de grond te drukken (collapsing the scrum), wat als een overtreding wordt beschouwd. Nadat de bal in de scrum is ingebracht, probeert de hooker de bal met de hak van zijn schoen naar achteren te werken. De inworp moet loodrecht op de scrum worden uitgevoerd; het is niet toegestaan om de bal schuin de scrum in te gooien (feeding).
Een line-out wordt gegeven als de bal over de zijlijn is gegaan. De bal is uit (in touch) als deze de grond raakt, hetzij direct, hetzij via een speler. Een springende speler buiten de lijnen mag de bal weer in het veld gooien, zolang hij de grond niet raakt met de bal in zijn handen. Het is niet mogelijk om terreinwinst te boeken door buiten het eigen 22-metergebied direct over de zijlijn te kicken. Een kick direct over de zijlijn vanuit het eigen 22-metergebied leidt tot een line-out op de plaats waar de bal over de zijlijn ging. Als de bal echter indirect over de zijlijn wordt gekickt, geldt de plaats van het passeren van de zijlijn als de plaats van de line-out. Bij een line-out stellen spelers van beide teams zich op in twee rijen dwars op de zijlijn met 1 meter onderlinge afstand. Elk team is vrij om te bepalen hoeveel spelers in de line-out gaan staan. Een speler (meestal de hooker) gooit de bal tussen de rijen door dwars op de zijlijn in. Spelers in de rij mogen worden opgetild om de bal te vangen of door te spelen, wat veilig moet gebeuren.
Puntentelling in Rugby
Punten kunnen op verschillende manieren worden gescoord:
- Penalty kick: Het trappen van de bal tussen de verticale palen en boven de dwarslat in het verdedigingsgebied van de tegenstander. Dit mag als de scheidsrechter een penalty heeft toegekend na een overtreding, of vanuit een open-spelsituatie als drop-kick.
- Try: De bal over de tryline van de tegenstander drukken, wat 5 punten oplevert. Na een try mag een speler een conversie kick nemen, ergens in een rechte lijn langs de lengte van het veld ten opzichte van de plaats van de try.
Spelersposities in een rugbyteam
De vijftien spelers van een rugbyteam zijn verdeeld in twee categorieën: de voorwaartsen (nummers 1 t/m 8), ook wel het ‘Pack’ genoemd, en de driekwarters (nummers 9 t/m 15), ook wel de ‘backs’ genoemd. Het pack is verder onderverdeeld in de eerste rij (twee props en een hooker) en de tweede rij (twee locks), die samen de ‘front five’ vormen. De nummers 6 t/m 8 vormen de ‘back row’ of derde rij. De voorwaartsen zijn belangrijk in spelonderdelen die kracht en techniek vereisen, zoals scrums, rucks en mauls. Deze spelers zijn vaak zwaarder en sterker dan de backs. De meeste eerste rijers, met name de props, leveren hierdoor in aan snelheid, maar sommige hookers zijn qua snelheid en behendigheid vergelijkbaar met de driekwarters. De tweede rijers, de locks, zorgen voor balbezit vanuit de line-outs en voor het ‘op slot zetten’ van de scrum. Meestal zijn deze spelers langer dan 1,95 m en gebruiken ze hun lengte en sprongkracht om boven hun tegenstanders uit te komen. De bijdrage van de backs is snelheid en techniek. Zij worden geacht met snelle combinaties de verdediging van de tegenstander uit positie te spelen en vormen het eerste verdedigingsblok.
Lees ook: Voetbaluitslagen België: Een compleet overzicht
Internationale rugbytoernooien
Het belangrijkste internationale toernooi is het wereldkampioenschap rugby, dat elke vier jaar wordt georganiseerd. De huidige wereldkampioen is Nieuw-Zeeland, dat in 2011 de Webb Ellis Cup won door Frankrijk in de finale te verslaan. Qua grootte en publieke belangstelling doet het toernooi onder voor de Olympische Spelen en het WK voetbal. Het Nederlands rugbyteam doet sinds 1989 mee aan de kwalificatietoernooien voor dit evenement. De eindrondes van 1991 en 1995 werden ternauwernood gemist. De Nederlandse selecties in die jaren konden zich meten met de Europese subtop, zoals Roemenië en Italië. Ook werden regelmatig topteams uit Frankrijk, Engeland en Wales door het Nederlands team verrast.
Op het noordelijk halfrond bestaat al sinds de jaren tachtig van de negentiende eeuw een jaarlijkse competitie tussen de sterkste rugbylanden van Europa. Ooit begonnen als vierlandentoernooi tussen Engeland, Ierland, Wales en Schotland, werd in het begin van de twintigste eeuw Frankrijk toegelaten. Vanaf 1910 was er sprake van een vijflandentoernooi, maar vanaf 1931 werd Frankrijk uitgesloten van deelname omdat de organisatie in Engeland vermoedde dat er in Frankrijk spelers betaald werden. In 1939 werd de ruzie bijgelegd en mocht Frankrijk weer deelnemen. In het jaar 2000 werd Italië toegelaten tot het prestigieuze toernooi, dat nu jaarlijks als het zeslandentoernooi wordt gehouden. De deelnemende teams zijn Engeland, Wales, Frankrijk, Italië, Ierland en Schotland. Opvallend is dat Ierland internationaal uitkomt als combinatie van Ierland en Noord-Ierland (Verenigd Koninkrijk). Op het zuidelijk halfrond heet de tegenhanger van het Europese Zeslandentoernooi de Tri Nations Series, met deelnemers Australië, Nieuw-Zeeland en Zuid-Afrika.
Respect en traditie in rugby
Hoewel het er op het veld soms hard aan toegaat, hebben rugbyers een onderlinge erecode die is gebaseerd op respect. Na een wedstrijd bedanken de teams elkaar door een erehaag te vormen voor de tegenstander. Daarna volgt altijd de ‘derde helft’, waarin de sfeer kameraadschappelijk is. Tijdens een wedstrijd wordt het als onwenselijk gezien dat de beslissingen van de scheidsrechter worden bekritiseerd door spelers. De enige van wie het wordt gedoogd is de teamcaptain. Bij rugby mogen de scheidsrechters bij openlijke kritiek een penalty geven door de overtredende partij de bal te ontnemen en tien meter terug te laten gaan op het eigen terrein. In Nederland heeft het rugby altijd een scheiding gekend tussen de studentensport en de burgersport. Dit verschil kwam voort uit het internationale karakter van de rugbysport, waardoor studenten eerder in aanraking kwamen met de sport via internationale medestudenten. Het is dan ook geen toeval dat de Eindhovense, Groningse en Leidse studenten aan de basis stonden van de rugbysport in Nederland.
Historische ontmoetingen tussen Nederland en Roemenië
De eerste ontmoeting tussen Nederland en Roemenië vond plaats op de Olympische Spelen, waar Nederland met 6-0 won. Echter, een kwalificatiewedstrijd voor de wereldbeker in 1990 liet een overweldigende Roemeense overwinning zien met 7-45, waarbij Marcel Eman, een clubicoon van HRC, met het Nederlandse team niet in staat was zich te kwalificeren voor het wereldkampioenschap.
In recentere tijden speelde Jong Oranje U20 tegen Spanje U20 in de finale van de Rugby Europe U20 Championship, en verloor met 6-13. Ondanks het verlies behaalde het team de tweede plaats, een primeur voor Nederland in dit kampioenschap.
Lees ook: Overzicht amateurcompetities België
Een ander historisch feit is dat de drie geselecteerde spelers, Walt Jongman, Jan Schrage en Bob Zwart elk één of meer vrijkaartjes voor de te spelen wedstrijden kregen. We herkennen Rein Koopmans en Fred Huyer op de foto’s. Maar mogelijk waren er meer supporters bij, ook van andere clubs dan de Gooische RC. In stadion Jean Bouin; training? Van links af: ?, Walt Jongman, Rein Koopmans, ?, ?, ?, Jan Schrage, Bob Zwart, ?, ?, ?. En waarschijnlijk werd er ook getraind, mogelijk met deelname door de supporters, zoals de foto met de verschillende rugby outfits lijkt te suggereren. Mogelijk arriveerde men in Parijs op de dag voor de eerste wedstrijd (9 oktober dus) en vertrok men op de dag na de tweede wedstrijd tegen België, of na de finale (dus op 17 of 18 oktober 1937). Al zijn andere scenario’s natuurlijk ook denkbaar.
Turnover: Rugby als middel voor positieve verandering
Project Turnover gebruikt de rugbysport om jongeren die dreigen af te haken nieuwe kansen te bieden. De kernwaarden van rugby, respect, discipline en kameraadschap, worden gebruikt om jongeren die van school dreigen te gaan of de criminaliteit in glijden te laten zien dat het ook anders en beter kan. Turnover organiseert ook jaarlijks een rugbytoernooi binnen een gevangeniscomplex, tot groot enthousiasme van de gedetineerde deelnemers.
tags: #belgie #roemenie #rugby #geschiedenis