Basketbal is een dynamische en populaire sport die wereldwijd wordt gespeeld. Het is een teamsport waarbij twee ploegen van elk vijf spelers het tegen elkaar opnemen. Het doel is simpel: meer punten scoren dan de tegenstander door de bal door de basket van de tegenpartij te werpen en tegelijkertijd te voorkomen dat de tegenstander scoort. Dit artikel geeft een overzicht van het aantal spelers op het veld, de verschillende posities, de belangrijkste regels en andere aspecten van basketbal.
Het aantal spelers en de samenstelling van een basketbalteam
Een basketbalteam bestaat uit 12 spelers, 1 hoofdcoach en 1 of 2 assistent-coaches. Tijdens de wedstrijd staan er van elk team vijf spelers op het veld. De coach mag gedurende de hele wedstrijd onbeperkt spelers wisselen, tenzij een speler door zijn foutenlast wordt uitgesloten.
De posities in het basketbal
Elke speler in het team neemt een specifieke positie in, afhankelijk van zijn capaciteiten en de rol die hij vervult binnen het team. De vijf posities zijn:
Point-Guard (PG): Vaak de kleinste speler op het veld en de spelverdeler die de lijnen uitzet. Hij moet beschikken over een goede balcontrole, goed kunnen passen, snel en wendbaar kunnen dribbelen en een goed spelinzicht hebben met een constant oog voor de schotklok. De point-guard leidt de aanval van het team door de bal te controleren en deze op het juiste moment aan een teamspeler toe te spelen. In de verdediging stoort de guard de aanvalsopzet van de tegenpartij.
Shooting-Guard (SG): Deze speler moet voor punten zorgen en is vaak de beste schutter van het team. De shooting-guard kan een lay-up lopen of scoren middels een dunk. Naast een goed schot (zowel 2- als 3-punters) vraagt de invulling van deze positie veel atletisch vermogen, explosiviteit en snelheid. De shooting-guard helpt vaker de point-guard om de bal over de middenlijn op te brengen.
Lees ook: Basketbal taart versieren
Small-Forward (SF): Deze positie wordt vaak ingevuld door spelers met een lengte van rond de 2 meter. Zijn belangrijkste taak is het scoren van punten, en na de center en de power-forward is hij als derde verantwoordelijk voor het rebounden. Een onontbeerlijke kwaliteit van de small-forward is zijn schot. Ook moet hij kunnen beschikken over een uitstekende passing. Een rol van de small-forward is het afdwingen van persoonlijke fouten van de tegenstander. Daardoor is deze positie ook cruciaal in de verdediging.
Power-Forward (PF): Kenmerkend voor een power-forward zijn scoren (veelal van binnen = dicht bij de ring), rebounds pakken, agressiviteit en kracht, schoten blokkeren van de tegenstander en sommige taken delen met de center. Hij beschikt over een stevige fysiek. Op deze positie moet een speler met de rug naar de ring kunnen spelen. In aanvallend opzicht moeten zij scoren, in verdedigend opzicht moeten zij zorgen dat er niet makkelijk gepasst kan worden en spelen zij vaak ‘onder het bord’.
Center (C): Op deze positie is de combinatie van lengte, gewicht en kracht belangrijk. De center is vaak de langste speler op het veld en staat opgesteld dicht bij de basket. Deze speler is een belangrijk aanspeelpunt en kan van dichtbij de basket scoren. Ook is dit een belangrijke speler in het verdedigen onder de basket en het blokken van schoten van de tegenpartij. Het pakken van zowel aanvallende als verdedigende rebounds is van onschatbare waarde voor het team. Omdat het onder het bord vaak druk is, is het belangrijk om goed positie te kiezen en ruimte te maken onder de ring.
De belangrijkste spelregels
Gedurende de wedstrijd wordt de bal uitsluitend met de handen gespeeld. De bal mag worden gepasst, geworpen, gerold of in elke richting worden gedribbeld (bij iedere pas die een speler zet moet hij de bal stuiteren). Wanneer speler en bal over de middenlijn zijn, dan mag er niet meer teruggegaan worden naar de “eigen helft”. Aanval en verdediging wisselen elkaar in snel tempo af.
Het speelveld
Het speelveld is rechthoekig en heeft een lengte van 28 meter en is 15 meter breed. De basketring hangt op 3,05 meter. Op het veld staan de volgende belangrijke lijnen:
Lees ook: Specificaties Wilson Basketbal Maat 6
- De vrije-worplijn: deze ligt op 5.80 van de achterlijn.
- De drie-punt lijn: deze ligt op 6,75 meter. Het driepuntsgebied van een ploeg omvat het gehele speelveld achter deze driepuntlijn.
- Het beperkte gebied: dit is het rechthoekige gebied onder de basket(s). Dit is een gedeelte waar de aanvallende spelers zich slechts 3 seconden in mogen begeven.
- De semi-cirkel onder de basket noemt men in het basketball de “no charge zone”.
Puntentelling
Een team kan punten scoren door de bal door de basketring te gooien.
- Een ‘normale’ score levert 2 punten op.
- Een score van achter de driepuntlijn levert 3 punten op.
- Een vrije worp levert 1 punt op. Vrije worpen worden verkregen als een verdedigende speler een fout maakt op een speler die een doelpoging onderneemt.
Als er gescoord wordt, gaat het balbezit over naar het andere team.
Het scorebord
Op het scorebord wordt weergegeven:
- De resterende wedstrijdspeeltijd voor de periode (=wedstrijdklok)
- De stand
- De huidige periode
- Het aantal time-outs
De wedstrijd
Een basketbalwedstrijd bestaat uit 4 perioden van ieder 10 minuten zuivere speeltijd. Tussen de eerste en de tweede periode, tussen de derde en de vierde periode is er een pauze van 2 minuten. Tussen beide helften is er een pauze van 15 minuten. Wanneer de stand aan het einde van de vierde periode gelijk is, moet de wedstrijd met zoveel verlengingen van 5 minuten worden voortgezet als nodig is om de gelijke stand op te heffen. Er is dus altijd een winnaar.
De ploeg in balbezit heeft telkens 24 seconden (in totaal) om een doelpoging te ondernemen. De bal moet binnen de 8 seconden over de middellijn in het aanvallende vak zijn. Wanneer de bal bij een doelpoging ‘de ring raakt’, worden de 24 seconden herstart. Bij iedere fout of als de bal met de voet wordt afgestopt, worden de 24 seconden herstart.
Lees ook: Marijkesingel Barendrecht basketbal
Fouten
Lichamelijk contact in het basketbal is verboden. Als er lichamelijk contact wordt gemaakt, wordt er een fout uitgedeeld. Iedere speler mag maximaal 4 persoonlijke fouten maken (wordt aangeduid op het scorebord naast het nummer van de betreffende speler). Een speler met 5 persoonlijke fouten moet het veld verlaten en mag niet meer worden opgesteld. Hij wordt vervangen door een andere speler. Als een team 5 persoonlijke fouten heeft gemaakt in een kwart, krijgt de tegenpartij bij iedere volgende fout 2 vrije worpen.
Andere belangrijke basketbalregels
Naast de bovengenoemde regels zijn er nog andere belangrijke regels in het basketbal:
- Loopregel: Een speler mag de bal niet bewegen zonder te dribbelen.
- Dribbelen: Een speler mag de bal stuiteren met één hand. Nadat de bal is opgepakt, mag er niet nog een keer gedribbeld worden.
- Voetbal: Het is een overtreding als de bal expres of per ongeluk in aanraking komt met de voet of het onderbeen van een speler.
- Uitbal: De bal is uit wanneer de bal een speler raakt die uit staat, de vloer, het plafond of een voorwerp buiten het speelveld raakt, of de steunen, apparatuur of de achterkant van het bord raakt.
- 3-Secondenregel: Wanneer een team in de aanval is, mogen de verdedigers zich maar 3 seconden op de helft van de tegenstander bevinden.
- 8-Secondenregel: Wanneer een team de bal in hun bezit krijgt, moeten de spelers binnen 8 seconden hun eigen speelhelft weten te verlaten.
- 24-Secondenregel (Shot clock): Een aanval mag niet langer duren dan 24 seconden.
- Goaltending: Wanneer een bal richting de basket wordt gegooid en zich neerwaarts beweegt, maar nog geen contact heeft gemaakt met de ring, mag deze niet worden aangeraakt door een verdediger.
Geschiedenis van basketbal
Basketbal is in Amerika uitgevonden door James Naismith, een gymnastiekleraar in Springfield. In de winter van 1891 kreeg hij van de directeur van de school de opdracht om een nieuw spel te verzinnen. Omdat het buiten erg koud was, moest het een binnenspel worden. Na lang nadenken hing hij twee perzikmanden aan het balkon op elk eind van de gymzaal en kwam hij met dertien spelregels voor het spel. Naismith maakte twee teams van vijf spelers die een voetbal (!) door de mand moesten mikken. Basket Ball (zo schreef je dat toen) was uitgevonden.
In 1926 kwam basketbal over van Amerika naar Nederland. De directeur van de Militaire Sportacademie in Utrecht had in Amerika basketbal gezien en wilde dat spel graag op de academie laten spelen.
Benodigdheden om te basketballen
Om te basketballen heb je de volgende benodigdheden nodig:
- Geschikt speelveld
- Basketbal
- Basket met ring
- Goede sportschoenen
- De juiste sportkleding
- Een scheidsrechter
- Een bord om de tijd bij te houden
Competities
Er zijn verschillende basketbalcompetities, zowel nationaal als internationaal. Bekende competities zijn:
- NBA (National Basketball Association): De Amerikaanse profcompetitie, waar de beste basketballers ter wereld spelen.
- FIBA Basketbal: Internationale basketbalfederatie die toernooien organiseert zoals het Wereldkampioenschap basketbal en de Olympische Spelen.
- Nederlandse competities: Er zijn verschillende competities in Nederland, voor zowel jeugd als senioren.