Het Poolse voetbalelftal, bijgenaamd "Biało-czerwoni" (wit-roden), vertegenwoordigt Polen in internationale voetbalwedstrijden. Het team wordt bestuurd door de Poolse voetbalbond (PZPN).
Vroege Jaren en Olympische Successen
De eerste interland van Polen werd gespeeld op 18 december 1921 in Boedapest tegen Hongarije, een wedstrijd die met 1-0 verloren ging. Ondanks deze nederlaag markeerde het de start van de nationale voetbalgeschiedenis. In 1924 nam Polen deel aan de Olympische Spelen in Parijs, maar verloor in de eerste ronde met 5-0 van Hongarije. Een vroeg hoogtepunt was de gouden medaille op de Olympische Spelen van 1972 in München, gevolgd door een zilveren medaille vier jaar later in Montreal.
WK-Kwalificatie en het Toernooi van 1938
Polen schreef zich in voor het WK van 1934, maar kwalificatie werd niet afgedwongen na een 1-2 thuisnederlaag tegen Tsjecho-Slowakije. De stijgende lijn werd voortgezet in het kwalificatie-toernooi voor het WK van 1938, waar een 4-0 overwinning op Joegoslavië voor de eerste keer WK-kwalificatie afdwong.
Op het WK in Frankrijk in 1938 was Brazilië de eerste tegenstander. Polen stond in de eerste helft met 3-1 achter. In de tweede helft begon het te regenen, wat in het nadeel was van de Zuid-Amerikanen die problemen hadden met hun schoeisel. Polen kwam terug in de wedstrijd en na 90 minuten stond het 4-4. In de verlenging boog Polen uiteindelijk het hoofd met een 6-5 nederlaag, op Zwitserland-Oostenrijk van 1954 (7-5) na de doelpuntrijkste wedstrijd in de WK-geschiedenis.
De Donkere Jaren van de Tweede Wereldoorlog en de Nasleep
Op 27 augustus 1939 speelde Polen tegen de nummer twee van het laatste WK, Hongarije, en won met 4-2, waarbij Wilimowski drie keer scoorde. Vier dagen later viel Nazi-Duitsland Polen binnen en begon de Tweede Wereldoorlog. Wilimowski werd door de Duitsers gezien als een Volkduitser en speelde nog acht wedstrijden voor Nazi-Duitsland waarin hij dertien doelpunten scoorde.
Lees ook: Resultaten Oranje op het EK
Na de oorlog volgde een moeizame periode, met als dieptepunt een 8-0 nederlaag tegen Denemarken, tot op heden de grootste nederlaag in de Poolse geschiedenis. Polen schreef zich in voor het WK van 1954, maar trok zich terug. In het kwalificatie-toernooi van 1958 was opnieuw een Olympisch kampioen de voornaamste tegenstander, de Sovjet-Unie.
Wisselende Successen in de Jaren '60
In de periode daarna was Polen weinig succesvol. Voor het WK van 1966 boekte het voor de eerste keer sinds de Tweede Wereldoorlog een aansprekend succes, het won in Glasgow met 1-2 van Schotland. Voor het EK van 1968 won Polen twee maal van België, maar twee nederlagen tegen Frankrijk en een gelijkspel tegen Luxemburg werden de ploeg fataal. In die periode brak spelmaker Kazimierz Deyna door.
De Gouden Generatie van de Jaren '70
Voor het WK van 1970 streed Polen met Nederland en Bulgarije om een plaats, maar het kwam één punt tekort ten opzichte van Bulgarije. In dezelfde periode werd Kazimierz Górski aangesteld als manager, hij werd de architect van het dynamische Polen van de jaren zeventig.
Op de Olympische Spelen in 1972 won Polen de gouden medaille door in de finale met 2-1 van Hongarije te winnen. Deyna scoorde beide doelpunten in de finale en werd topscorer van het toernooi met negen doelpunten. De Olympisch kampioen begon de kwalificatie teleurstellend met een 2-0 nederlaag tegen Wales, maar in de thuiswedstrijden waren de Polen met een 2-0 zege op de wereldkampioen van 1966 Engeland en een 3-0 zege op Wales terug in de race.
De beslissing moest vallen in de uitwedstrijd tegen Engeland, Polen zou genoeg hebben aan een gelijkspel. Engeland viel onverdroten aan, maar keeper Jan Tomaszewski was niet te passeren. Bij een spaarzame tegenaanval scoorde Jan Domarski en de druk van de Engelsen werd heftiger, maar Tomaszewski was alleen nog te passeren uit een strafschop. Polen plaatste zich voor de eerste keer sinds 1938 voor het WK en groeide samen met het Nederland van Johan Cruijff uit tot de smaakmaker van het WK in West-Duitsland.
Lees ook: Analyse van het Poolse voetbalelftal
Na acht minuten stond Argentinië al met 2-0 achter door doelpunten van de spitsen Grzegorz Lato en Andrzej Szarmach, de eindstand werd 3-2 voor Polen. Na een 7-0 overwinning op Haïti (3 keer Szarmach) was Polen al na twee wedstrijden zeker van de tweede ronde, maar het deed nog zijn sportieve plicht door vice-wereldkampioen Italië met 2-1 te verslaan en ook definitief uit te schakelen. In de tweede ronde ging de zegetocht verder met zeges op Zweden en Joegoslavië. Voor de wedstrijd in Frankfurt had het de hele dag geregend, het veld was zo goed als onbespeelbaar. Polen was als aanvallende ploeg in het nadeel en dankzij reflexen van doelman Sepp Maier en een doelpunt van Gerd Müller wonnen de Duitsers met 1-0. Bekroning op een uitstekend toernooi volgde in de "kleine finale", aftredend wereldkampioen Brazilië werd met 1-0 verslagen door een doelpunt van Lato.
Loting voor het EK in 1976 was pittig met onder andere Nederland en Italië als tegenstanders. Na een 0-0 in Rome werd een intern verdeeld Nederlands elftal met 4-1 weggespeeld, Szarmach scoorde twee maal. Bij de return in Amsterdam waren de rollen omgedraaid, Nederland won met 3-0.
Polen had weinig problemen zich te plaatsen voor het WK, in de eerste wedstrijd werd de voornaamste tegenstander Portugal in Lissabon met 0-2 verslagen door twee doelpunten van Lato en een 1-1 gelijkspel in de return was genoeg om zich te plaatsen. Alle sterren van het vorige WK waren nog steeds present aangevuld met het nieuwe talent Zbigniew Boniek. In de openingswedstrijd van het WK in Argentinië speelde Polen in een wedstrijd zonder hoogtepunten doelpuntloos gelijk tegen West-Duitsland. In de tweede ronde speelde het louter tegen Zuid-Amerikaanse landen. Tegen Argentinië hervond Polen zijn vorm, maar de omstandigheden zaten niet mee. Na een 1-0 overwinning op Peru moest er gewonnen worden van Brazilië om in ieder geval de kleine finale te halen.
Jaren '80: WK-Succes en EK-Frustraties
Loting voor het EK was opnieuw pittig met Nederland en Oost-Duitsland als opponenten. Nadat Polen thuis niet verder kwam dan een 1-1 gelijkspel tegen Oost-Duitsland moest er gewonnen worden in Amsterdam. Oost-Duitsland was opnieuw een opponent voor kwalificatie voor het WK van 1982. Nu ging het veel voorspoediger, Polen won de thuiswedstrijd met 1-0 door een vrije trap van Andrzej Buncol en stond in de return al na vijf minuten met 2-0 voor. Włodzimierz Smolarek was de nieuwe belofte, hij scoorde twee maal.
Polen begon het WK in Spanje met doelpuntloze gelijke spelen tegen Italië en Kameroen. Na een ruststand van 0-0 denderde Polen in de tweede helft over Peru heen, in twintig minuten werd er vijf keer gescoord. De wedstrijd tegen België was de definitieve internationale doorbraak van Boniek, hij scoorde drie maal. Omdat de Sovjet-Unie slechts met 1-0 van België won had Polen een gelijkspel nodig om de halve finale te halen. De wedstrijd was beladen vanwege de politieke situatie in Polen, een half jaar had de Poolse communistische regering de noodtoestand in het land uitgeroepen. Meest opvallende aan de wedstrijd was dat er heel de wedstrijd een spandoek van de verboden vakbond Solidairiteit hing, de wedstrijd eindigde zonder doelpunten. Voor de halve finale tegen Italië was Boniek geschorst, Polen had niet meer in te brengen dan hard spel en verloor met 2-0 door doelpunten van Paolo Rossi. De wedstrijd om het brons werd met 3-2 gewonnen van Frankrijk, hetzelfde resultaat als acht jaar geleden.
Lees ook: Wat maakt een voetbalelftal het beste ooit?
Hoe succesvol het Poolse team in die jaren was in de WK-toernooien, het haalde nooit de eindronde van het EK. Polen begon met een 2-3 uitzege op Finland, maar het bleek de enige overwinning te zijn in zes wedstrijden.
Jaren '80: Kwalificatie voor Mexico '86 en een Generatiewissel
Polen begon de kwalificatie stroef met een gelijkspel thuis tegen Albanië en een 2-0 nederlaag tegen de enige concurrent België, maar zeges in Griekenland en Albanië zorgde ervoor dat een gelijkspel tegen België genoeg zou zijn voor plaatsing. In een terughoudende wedstrijd werd er niet gescoord en voor de vierde keer op rij nam Polen deel aan een WK-toernooi. Van de "Gouden Generatie" van de jaren zeventig waren alleen Boniek en verdediger Władysław Żmuda nog over, het team had flink aan kwaliteit ingeboet, het nieuwe talent Dariusz Dziekanowski kon de verwachtingen niet waarmaken.
Polen begon het WK in Mexico met een doelpuntloos gelijkspel tegen Marokko, waarna Portugal met 1-0 werd verslagen door een doelpunt van Smolarek. In de laatste groepswedstrijd werd Polen in de eerste helft overspeeld door Engeland dankzij een hattrick van Gary Lineker. Als één van de beste nummers drie plaatste Polen zich toch voor de achtste finale, tegenstander was Brazilië. Na een veelbelovend begin werd Polen met name in de tweede helft overspeeld: 4-0. Polen moest naar huis met de ontluisterende doelcijfers: één voor en zeven tegen.
De Moeizame Jaren '90
Na dit mislukte WK leek het Nederland van Ruud Gullit en Marco van Basten de belangrijkste concurrent voor een EK-toernooi. Na een verdienstelijk gelijkspel in Amsterdam, maar een gelijkspel tegen Cyprus en nederlagen tegen Griekenland en Hongarije maakte de ploeg kansloos voor kwalificatie. Polen eindigde op de vierde en voorlaatste plaats in zijn groep met zes punten achterstand op de latere Europese kampioen Nederland.
Voor het EK in 1992 streed Polen met Engeland en Ierland om één ticket, alleen de wedstrijd in Londen werd verloren: 2-0. Op de laatste speeldag stond Polen een kwartier voor tijd voor tegen Engeland, als Ierland niet won van Turkije was Polen geplaatst. Hoop gloorde in 1992, toen Poolse jeugdteam de zilveren medaille pakte op de Olympische Spelen in Barcelona, er werd pas in de slotfase verloren van het gastland. Op het hoogste internationale niveau kon het duo Andrzej Juskowiak en Wojciech Kowalczyk echter de belofte niet waarmaken.
Voor het WK van 1994 leek Polen halverwege de competitie de strijd met Noorwegen, Nederland en Engeland aan te kunnen, maar de laatste vijf wedstrijden gingen allemaal verloren. Ondanks de aanwezigheid van teams als Azerbeidzjan, Israël en Slowakije wist Polen voor het EK van 1996 geen enkele uitwedstrijd te winnen.
Terugkeer naar de Internationale Toernooien in de 21e Eeuw
Polen plaatste zich voor de eerste keer sinds 1986 voor een groot internationaal toernooi, na acht van de tien speeldagen was kwalificatie zeker na een 3-0 zege op Noorwegen. Opvallendste speler was Emmanuel Olisadebe, de Nigeriaan was een maand voor de kwalificatie genaturaliseerd tot Pool en scoorde acht keer. Het WK in Zuid-Korea en Japan was echter een flop, Polen verloor kansloos van Zuid-Korea en Portugal.
Boniek werd zijn opvolger, maar nam al in november 2002 ontslag, Polen verloor onder zijn leiding met 0-1 van Letland. Polen verloor twee keer van eeuwige rivaal Engeland, maar de andere wedstrijden werden allemaal gewonnen, waardoor Polen als één van de beste nummers twee van de Europese poules zich rechtstreeks plaatste. Hoogtepunt was een 8-0 overwinning op Azerbeidzjan. Één van de topscorers van het Poolse team in de kwalificatie Tomasz Frankowski werd niet geselecteerd voor het WK evenals doelman Jerzy Dudek. Het WK in Duitsland werd opnieuw geen succes, in de eerste wedstrijd werd meteen verloren van Ecuador (2-0). In de wedstrijd tegen Duitsland herstelde Polen zich kwa veldspel en creëerde net als Duitsland veel kansen. Na twee keer geel van Radosław Sobolewski in de 75e minuut was het alleen nog maar eenrichtingsverkeer richting het Poolse doel, uitiendelijk capituleerde de uitblinkende doelman Artur Boruc in de blessure-tijd door een doelpunt van Oliver Neuville.
Beenhakker en de Opkomst van Lewandowski
Na het EK werd de Nederlander Leo Beenhakker aangesteld als bondscoach. Daarna volgde zes overwinningen, waaronder een 2-1 zege op Portugal en een uitoverwinning op België. In de laatste zes wedstrijden werd er verloren van Armenië, gelijk gespeeld tegen Portugal (2-2) en uiteindelijk kwalificatie afgedwongen na een overwinning op België. Opvallendste speler was Ebi Smolarek, zoon van ex-international Włodzimierz, hij was topscorer in deze kwalificatie-groep.
Recente Ontwikkelingen en de Rol van Lewandowski
Robert Lewandowski keert terug in het nationale elftal van Polen. De 37-jarige aanvaller van FC Barcelona krijgt ook de aanvoerdersband terug, meldde de nieuwe bondscoach Jan Urban vrijdag. Lewandowski maakte in juni bekend dat hij niet langer voor Polen wilde uitkomen zolang Michal Probierz de bondscoach was. De topscorer was boos omdat de coach hem de aanvoerdersband had afgenomen. Een week later stapte Probierz op.
Nieuwe bondscoach Jan Urban heeft Lewandowski weer opgeroepen en aangekondigd dat de 37-jarige spits opnieuw aanvoerder zal zijn.
Nederland vs. Polen: Een Historisch Perspectief
Nederland en Polen speelden tot dusver twintig interlands tegen elkaar. Oranje won er tien, zeven keer eindigde de wedstrijd in een gelijkspel en drie keer waren de Polen te sterk. De laatste keer dat Polen van Nederland wist te winnen was op 2 mei 1979: in het kader van EK-kwalificatie won Polen toen met 2-0 in eigen huis. Sindsdien werden dertien ontmoetingen gespeeld, waarvan er vijf in een gelijkspel eindigden en Nederland er acht won.
tags: #aanvoetder #pools #voetbalelftal #statistieken